Michiel Couzy, Het Parool, 4-4-2020

De Amsterdamse woningmarkt staat onder druk, dat is genoegzaam bekend, maar ook de andere grote steden merken dat de spanning toeneemt, al is de oververhitting minder sterk dan in de hoofdstad. Martijn Balster (39) is een nieuwkomer in het Haagse gemeentebestuur en als wethouder Wonen (PvdA) heeft hij de ambitie uitgesproken de snel slinkende voorraad betaalbare woningen in zijn stad te beschermen. “We zien dat die onder zware druk staat.”

Balster is geboren in Zwolle en woont al een jaar of zestien in Den Haag. Hij maakte snel ­carrière in de lokale politiek. Na de verkiezingen in 2014 nam hij zitting in de gemeenteraad en enkele maanden later was hij fractievoorzitter. Eind vorig jaar werd hij benoemd tot wethouder, toen de PvdA toetrad tot het gemeentebestuur. Dat gebeurde nadat coalitiepartijen VVD, GroenLinks en D66 een einde hadden gemaakt aan de samenwerking met Groep de Mos, vanwege een corruptieonderzoek naar lijsttrekker Richard de Mos. De PvdA en het CDA namen de plek van Groep de Mos in.

Na een korte inwerkperiode baarde Balster opzien met stevige ingrepen in de Haagse woningmarkt. Deze maand kondigde hij aan dat Den Haag geen vergunningstelsel gaat optuigen voor vakantieverhuur, in tegenstelling tot Amsterdam, dat dit juist wel doet. Hiermee is vakantieverhuur niet meer toegestaan. Ook maakte hij bekend dat er in tien wijken geen vergunningen meer komen voor kamerverhuur aan groepen. Amsterdam heeft sinds vrijdag ook strengere regels voor woning­delen, waaronder quota, maar geen verbod.

Wat is het probleem op de Haagse huizenmarkt?

“Wij kampen, net als Amsterdam, met een tekort aan betaalbare woningen. Onze voorraad sociale huurwoningen is klein, ongeveer 30 procent van alle huizen, terwijl dat in Amsterdam meer dan de helft is. De wachtlijsten zijn erg lang. En we zien dat de prijzen van koop­huizen erg snel stijgen, onder andere doordat beleggers huizen kopen om te verhuren.”

Hoe groot is de impact van vakantieverhuur?

“Een stuk minder dan in Amsterdam, laat dat duidelijk zijn, maar het groeit wel. In 2018 stonden 1180 huizen in de verhuur (in Amsterdam zo’n 25.000), nu zijn dat er zeker 2000. En we zien dat ongeveer duizend woningen permanent in de verhuur staan – daar wonen dus geen mensen meer.”

Begin dit jaar oordeelde de Raad van State dat voor vakantieverhuur een vergunning nodig is. Dit betekent dat het feitelijk verboden is een huis op Airbnb te zetten, omdat steden geen vergunningstelsel hebben. Amsterdam tuigt er snel een op, Den Haag niet. Waarom niet?

“Den Haag heeft nog niet zo’n uitgewerkte set aan regels als Amsterdam, omdat vakantie­verhuur hier later op gang kwam. We grijpen wel in als we zien dat woningen permanent worden verhuurd, al het andere stonden we toe. In het coalitieakkoord hebben we eind vorig jaar afgesproken dat er geen sprake meer mag zijn van systematische woningonttrekking, en dat is het geval als een huis structureel of bedrijfsmatig wordt verhuurd. Als het goed is, neemt de Tweede Kamer eind dit jaar een wet aan die heldere regels schept voor vakantieverhuur. Daar wachten we op en tot die tijd is het feitelijk verboden.”

Maar dat betekent dat goedwillende inwoners niet meer mogen bijverdienen als ze op vakantie gaan.

“In principe is dat niet meer mogelijk. We wachten even op de nieuwe wet en dan gaan we kijken onder welke omstandigheden we vakantieverhuur toestaan.”

Waarom geeft u geen vergunningen meer voor woningdelen in tien wijken?

“We zien dat de verkamering in de stad snel toeneemt, vooral in deze tien wijken, waar ­huizen nog enigszins betaalbaar zijn. Daar zijn de kansen op rendement het grootst voor beleggers. Zij kopen huizen om te verhuren aan groepen. Dat zijn dan meestal studenten, arbeidsmigranten of mensen met een uitzendbaan.”

Dat is een probleem?

“Ja, want dit gaat ten koste van de schaarse voorraad aan betaalbare woningen. En het leidt tot de verhokking van Den Haag. Mensen gaan steeds kleiner wonen, voor hoge huren. Huizen zijn hierdoor uitgegroeid tot een verdienmodel.”

Wat hoopt u te bereiken met een verbod op nieuwe verkamering in tien wijken?

“Rust. We willen nadenken over nieuwe maatregelen. Bijvoorbeeld een zelfbewoningsplicht. Dit betekent dat kopers hun huis niet mogen verhuren, maar daar zelf moeten wonen. Amsterdam heeft dit ingevoerd voor nieuwbouw, voor bestaande wijken hebben we het kabinet nodig.”

In Amsterdam zijn jongeren bang dat ze op straat komen te staan door de strengere regels voor woningdelen. Huiseigenaren zouden liever verhuren aan stelletjes dan aan groepen jongeren, omdat ze dan niet meer aan al die regels hoeven te voldoen. Wat vindt u daarvan?

“Dat is een lastig spanningsveld. Wij willen de schaarse voorraad koopwoningen beschermen, in tijden van woningnood, maar we investeren ook veel in huisvesting voor jongeren.”

We zitten midden in de coronacrisis. De gevolgen voor de huizenmarkt zijn onduidelijk, vakantieverhuur ligt stil. Zijn uw regels straks niet achterhaald?

“Ik denk niet dat het tekort aan woningen nu ineens verdwijnt. Den Haag groeit snel. De druk op de woningmarkt is er niet zomaar vanaf, integendeel.”

Wat kan Amsterdam leren van uw aanpak?

“De Amsterdamse woningmarkt verschilt nogal van de onze. De wethouders van de grote steden overleggen veel, we kijken naar elkaars oplossingen en trekken samen op. We hebben het rijk nodig om de problemen op de woningmarkt echt aan te pakken.”