Sam Voogt, NRC, 20-11-2019
Amsterdam slaagt er niet in om overlast door vakantieverhuur aan te pakken. De gemeente voert regels in zonder te weten of die een oplossing bieden. Dat staat in een rapport van de Rekenkamer Amsterdam dat woensdag is gepubliceerd. De Rekenkamer pleit er voor dat de gemeente meer gaat samenwerken met partijen zoals verhuurplatforms en verhuurders beter informeert over de regels, zoals de meldplicht en de verhuurlimiet van dertig dagen.

Volgens directeur Jan de Ridder is er weinig draagvlak voor bijvoorbeeld de meldplicht. Die is ingesteld zonder dat die maatregel gehandhaafd kan worden en verhuurders zijn er onvoldoende van op de hoogte. Er zijn slechts 5.500 van de meer dan 20.000 verhuuradressen in Amsterdam opgegeven bij de gemeente. De Ridder: „Ik denk dat de meerderheid van de verhuurders zich best aan de regels wil houden, als ze er over mee hebben kunnen praten en die meer voelen als afspraken.”

Dat moet veranderen, zegt De Ridder: „De gemeente moet nadenken over naleefgedrag: wat prikkelt een verhuurder om zich aan de regels te houden? Om daarachter te komen, pleiten wij voor een aanpak die meer gericht is op contact met andere partijen, zoals mensen die een klacht indienen, verhuurders, platforms en vve’s. Uiteindelijk moet het een gewoonte worden voor verhuurders om zich te registreren. Dan kun je gaan handhaven en achter overtreders aangaan.”

Overlast niet aangepakt

De gemeente sloot tot begin 2019 elke twee jaar een overeenkomst met Airbnb, het grootste verhuurplatform in de hoofdstad, maar die samenwerking kwam tot een einde nadat het college de limiet van dertig dagen verhuur had ingevoerd. De Ridder is voorstander van de onafhankelijke opstelling van Amsterdam, maar het lijkt hem ook een goed idee dat de gemeente en Airbnb weer gaan praten. „Je moet zonder hulp van platforms zoals Airbnb kunnen handhaven als ze niet willen meewerken. Tegelijkertijd zijn we erg voor goede afspraken. Wij weten ook wel dat platforms niet je vrienden zijn, maar je kunt er wel zaken mee doen als je gedeelde belangen hebt.”

Een van die gemeenschappelijke belangen is overlast, de belangrijkste oorzaak voor Amsterdammers om bij de gemeente een melding over vakantieverhuur te doen – 59 procent van de ruim 2.800 meldingen die in de onderzochte periode van 2017 en 2018 binnenkwamen gingen daarover. Volgens de Rekenkamer belooft Amsterdam daarop te handhaven, maar doet het dat in de praktijk niet. De Rekenkamer doet de aanbeveling dat wel te doen. „De aanpak van overlast door vakantieverhuur vergt naar onze mening een nieuw instrumentarium”, staat in het rapport.

De Rekenkamer suggereert onder meer vaker in het weekend op te treden. Maar wat dat instrumentarium zou moeten zijn, laat ze verder aan de gemeente over. „Onze aanbevelingen kennen een grens”, zegt De Ridder, „want we moeten straks ook controleren of wat de gemeente doet werkt. Als de adviezen zo concreet zijn dat ze een-op-een kunnen worden ingevoerd, zouden we ons eigen vlees moeten keuren.”

Waarschuwing voor wensdenken

Amsterdam laat in een reactie, die is opgenomen in het rapport, weten de acht aanbevelingen van de Rekenkamer over te nemen. Ook zegt het college veel te verwachten van een nieuw informatiesysteem dat intern zal worden ingevoerd, en van een landelijk registratiesysteem. Een wetsvoorstel van minister Van Veldhoven (Milieu en Wonen, D66) om zo’n systeem in te voeren kan elk moment naar de Tweede Kamer worden verstuurd.

Ook over deze toekomstige ontwikkelingen is de Rekenkamer kritisch. „Onze ervaring is dat zo’n nieuw systeem niet alle problemen oplost, dus we waarschuwen voor wensdenken”, zegt directeur De Ridder. „En Amsterdam moet niet wachten tot zo’n nieuw systeem er is en de wet is gewijzigd. Ze moeten nu aan de slag.”

Airbnb, dat tevens om een reactie is gevraagd door de onderzoekers, stelt in het rapport een nieuwe samenwerking met Amsterdam en andere betrokkenen voor. Volgens het bedrijf schiet het handhavingsbeleid „te kort” omdat verhuurders zwaar ontevreden zijn over hoe de gemeente ze behandelt bij controles. Ook leiden volgens Airbnb maar weinig meldingen van Amsterdammers tot sancties voor verhuurders. Daarop wijst de Rekenkamer fijntjes op het feit dat het gemeenteambtenaren bij 34 procent van de gemelde woningen niet gelukt is binnen te komen en te constateren of hier sprake was van een overtreding.